Adopcja jest błogosławieństwem dla dzieci, którymi nie zaopiekowali się naturalni rodzice bądź które zostały dotknięte nieszczęściem ich utraty. Dzięki niej bowiem mogą one znaleźć się w kręgu kochającej rodziny. Wymaga ona jednak spełnienia ściśle określonych przesłanek formalnych wynikających z obowiązujących przepisy prawa. Nie każdy też może zostać rodzicem adopcyjnym.
Adopcja, zwana też przysposobieniem, regulowana jest przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Pod względem prawnym, oznacza ona przyjęcie do rodziny osoby obcej, w postaci formalnego przybrania dziecka za swoje. Dzięki niej pomiędzy rodzicem adopcyjnym a przysposobionym powstaje stosunek prawno–rodzinny zbliżony do pokrewieństwa.
Adopcji można dokonać jedynie w stosunku do osób, wskazanych w w/w akcie prawnym.
Można dokonać tylko i wyłącznie:
Zaznaczyć trzeba, ze definicji pojęcia „dobra dziecka” nie zawiera żaden przepis obowiązującego prawa. Przyjmuje się jednak, że obejmuje ono całą sferę jego najważniejszych spraw materialnych oraz osobistych, w szczególności takich jak:
Musisz wiedzieć, że wymóg dotyczący odpowiedniego wieku przysposabianego musi być być spełniony w dniu złożenia wniosku o przysposobienie. Prawo stawia także wymóg, aby pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym istniała odpowiednia różnica wieku.
Co to oznacza?
Zasadą jest, że powinna ona być taka, jaka normalnie zachodzi między rodzicami a dziećmi. Tym samym, musi ona stwarzać warunki jak najbardziej zbliżone do istniejących w rodzinach naturalnych. Zaznaczyć trzeba, że możliwość dokonania przysposobienia dziecka przez człowieka w zaawansowanym wieku, uznawane jest za uzasadnione tylko wówczas, gdy między nimi zostały wcześniej już nawiązane trwałe więzy uczuciowe. Oczywiście jednak wszystko zależy od uznania sądu oraz okoliczności i indywidualnych uwarunkowań danego przypadku. Musisz jednak wiedzieć, że nie jest dopuszczalne dokonanie adopcji, jeżeli pomiędzy jej stronami nie występuje różnica wieku, a więc są one równoletnie lub też przysposabiający jest młodszy od osoby, która ma zostać jej poddana.
Do dokonania przysposobienia uprawniona jest wyłącznie osoba, która spełnia ściśle określone warunki. Musi ona:
Opinia kwalifikacyjna zawiera poza oceną spełnienia wskazanych powyżej warunków także informacje dotyczące:
Co ważne, adoptować wspólnie mogą tylko małżonkowie. Adopcja ma skutki przysposobienia wspólnego także wtedy, gdy osoba adoptowana przez jednego z małżonków zostaje następnie przysposobiona przez drugiego z nich. Sąd opiekuńczy może na wniosek przysposabiającego orzec, że adopcja ma takie właśnie skutki, jeżeli przysposabiający był małżonkiem osoby, która wcześniej dziecko adoptowała, a małżeństwo ustało wskutek jej śmierci.
Adopcja przez jednego z małżonków, nie może nastąpić bez zgody drugiego z nich, chyba że:
Polskie prawo wyróżnia trzy rodzaje adopcji:
W przypadku adopcji pełnej pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym powstaje taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Adoptowany nabywa pełne prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego. Tym samym ustają prawa i obowiązki:
Skutki takiej adopcji rozciągają się na zstępnych przysposobionego, a więc jego dzieci, wnuki, prawnuki, etc.
Adoptowany otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie albo jeżeli jeden z nich przysposobił dziecko drugiego – nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa.
Na żądanie osoby, która ma być przysposobiona, i za zgodą przysposabiającego sąd opiekuńczy w orzeczeniu o adopcji postanawia, że przysposobiony nosić będzie nazwisko złożone z jego dotychczasowego nazwiska i nazwiska przysposabiającego. Jeżeli przysposabiający albo przysposobiony nosi złożone nazwisko, sąd opiekuńczy rozstrzyga, który człon tego nazwiska wejdzie w jego skład. Nie ma to jednak zastosowania w razie sporządzenia nowego aktu urodzenia osoby adoptowanej z wpisaniem przysposabiających jako jej rodziców.
Na wniosek adoptującego sąd opiekuńczy może w orzeczeniu o przysposobieniu zmienić imię lub imiona przysposobionego. Jeżeli przysposobiony ukończył trzynaście lat, może to nastąpić tylko za jego zgodą.
Musisz wiedzieć, że przez pełne przysposobienie ustaje dotychczasowa władza rodzicielska lub opieka nad przysposobionym.
Adopcja całkowita następuje na podstawie tzw. blankietowej zgody rodziców na przysposobienie dziecka w przyszłości. Następuje to bez wskazania osoby, która dziecko ma adoptować. Wyraża się ją przed Sądem opiekuńczym. Na skutek takiej zgody rodzicom przestaje przysługiwać władza rodzicielska oraz tracą oni prawo do kontaktów z dzieckiem.
Może ona zostać odwołana jedynie przez oświadczenie złożone przed Sądem opiekuńczym, nie później jednak niż przed wszczęciem sprawy o przysposobienie.
Dodać trzeba, że Sąd może zastosować przepisy o przysposobieniu za zgodą blankietową również wtedy, gdy rodzice dziecka są nieznani albo nie żyją.
Adopcja niepełna następuje, gdy sąd opiekuńczy, na żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zezwolenie jest do tego potrzebne orzeka, że skutki przysposobienia polegać będą wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym.
Jednakże i w tym wypadku skutki adopcji rozciągają się na zstępnych przysposobionego. Jedyne różnice w stosunku do przysposobienia pełnego polegają na tym, że:
Musisz przy tym pamiętać, iż nie jest dopuszczalne ograniczenie skutków przysposobienia w wypadku, gdy rodzice adoptowanego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na przysposobienie blankietowe.
Dodać trzeba, że na żądanie przysposabiającego i za odpowiednią zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sąd opiekuńczy może w okresie małoletności adoptowanego zmienić tego rodzaju adopcję na przysposobienie pełne.
Adopcję można przeprowadzić tylko i wyłącznie na drodze sądowej. Postępowanie adopcyjne wszczyna się na wniosek przysposabiającego Należy go złożyć w Sądzie opiekuńczym, czyli rejonowym właściwym dla osoby przysposabiającego lub osoby mającej być przysposobioną.
Postanowienie orzekające przysposobienie staje się skuteczne dopiero po uprawomocnieniu się. Sąd opiekuńczy nie może go już zmienić ani uchylić.
Do adopcji potrzebna jest zgoda przysposabianego, jeżeli ukończył on trzynaście lat. W przypadku, gdy dziecko jest młodsze, wówczas Sąd opiekuńczy powinien dokonać jego uprzedniego wysłuchania, pod warunkiem, że może ono pojąć jej znaczenie. Wyjątkowo Sąd opiekuńczy może orzec przysposobienie bez przeprowadzenia tych czynności, jeżeli:
Co do zasady, do przysposobienia jest potrzebna zgoda rodziców dziecka. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy:
Sąd opiekuńczy może także, ze względu na szczególne okoliczności, orzec przysposobienie pomimo braku zgody rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, a odmowa zgody jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka.
Zgoda rodziców na przysposobienie dziecka nie może być wyrażona wcześniej niż po upływie sześciu tygodni od dnia jego narodzin.
Jeżeli dziecko pozostaje pod opieką, do przysposobienia potrzebna jest zgoda opiekuna. Pomimo jej braku może dojść do adopcji, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.
Warto dodać, że rodzice mogą również w wyrażonej zgodzie wprost wskazać osobę, która ma adoptować ich dziecko. Może to jednak dotyczyć tylko i wyłącznie takich osób, jak:
Polskie prawo dopuszcza także przysposobienie pasierba, czyli dziecka małżonka. W takim wypadku, władza rodzicielska przysługuje obojgu małżonkom wspólnie. Małżonek, którego dziecko zostało adoptowane przez drugiego z nich, nie traci władzy rodzicielskiej, nie ustają też prawa i obowiązki adoptowanego dziecka wobec jego krewnych.
Rozwiązanie adopcji jest możliwe tylko z ważnych powodów. Mogą o to wystąpić do sądu zarówno przysposobiony, jak i przysposabiający.
Krok taki nie jest jednak dopuszczalny:
Z chwilą rozwiązania stosunku przysposobienia całkowicie ustają jego skutki prawne. Jeżeli nastąpiło to po śmierci przysposabiającego, uważa się, że wygasły one z chwilą jego śmierci.
Zaznaczyć trzeba, że powództwo o rozwiązanie przysposobienia może wytoczyć także prokurator.
