Kancelaria Adwokacka Bartosz Kamil Obrębski

Co to jest spadek oraz kto może być spadkobiercą?

Spis treści

Z chwilą śmierci spadkodawcy, jego majątek przechodzi na spadkobierców. Polskie prawo precyzyjnie określa co można dziedziczyć, a także jakie osoby mogą zostać powołane do sukcesji.

Co to jest spadek?

Musisz wiedzieć, że spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych, przysługujących spadkodawcy w chwili jego śmierci i podlegających dziedziczeniu. Stanowią one tzw. masę spadkową przechodzącą na spadkobierców. Ci ostatni mogą zostać:

  • wskazani w testamencie lub
  • powołani na mocy ustawowych zasad dziedziczenia.
 

Pierwszych określa się spadkobiercami testamentowymi, drugich – spadkobiercami ustawowymi.
Jakie są zasady dziedziczenia pisałem w artykułach „Dziedziczenie ustawowe” oraz „Dziedziczenie testamentowe

Co wchodzi w skład spadku?

W skład spadku wchodzą przysługujące spadkodawcy:

  • aktywa, a więc czynne zasoby majątkowe, w szczególności ruchomości, nieruchomości, gotówka, akcje, obligacje, etc.,
  • pasywa, czyli zobowiązania o charakterze majątkowym, stanowiące tzw. długi spadkowe, na przykład kredyty, pożyczki, zaległości podatkowe, itd.
 

Do długów spadkowych należą także w szczególności:

  • koszty pogrzebu spadkodawcy, w takim zakresie, w jakim odpowiada on zwyczajom przyjętym w danym środowisku,
  • koszty postępowania spadkowego,
  • obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek,
  • powinność wypełnienia zapisów i poleceń zawartych w testamencie.
 

Powyższe oznacza, że do spadku należą nie tylko te przedmioty majątkowe oraz prawa i obowiązki, które istnieją w chwili śmierci spadkodawcy, ale również te, które w tym czasie jeszcze nie powstały.

Poza tym, w skład masy spadkowej wchodzą również:

  • prawa osobiste zmarłego w postaci autorskich praw majątkowych oraz praw patentowych,
  • każdego rodzaju wierzytelności będące skutkiem stosunków umownych, stosunków pracy oraz wynikające z bezpodstawnego wzbogacenia, a także z czynów niedozwolonych, czyli tzw. deliktów.
 

Warto zaznaczyć, że aktywa spadkodawcy pomniejszone o sumę pasywów tworzą tzw. czystą wartość spadku.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, do spadku nie mogą należeć:

  • prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również
  • prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
 

Prawa i obowiązki osobiste związane są ściśle z osobą spadkodawcy. Należą do nich zwłaszcza:

  • dobra osobiste w postaci przede wszystkim nazwiska, pseudonimu, wizerunku i czci,
  • użytkowanie ustanowione wyłącznie na jego na rzecz,
  • służebności osobiste, na przykład przechodu przez działkę,
  • prawo dożywocia,
  • renta,
  • prawo do grobu,
  • obowiązek wykonania dzieła gdy dotyczy ono przymiotów związanych z jego osobą, na przykład stworzenie utworu filmowego czy też muzycznego,
  • umowa zlecenia, jeśli nie postanowiono inaczej,
  • roszczenia z naruszenia dóbr osobistych,
  • roszczenia o zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę, chyba, że za życia spadkodawcy roszczenie zostało uznane na piśmie lub jego za życia wytoczono o nie powództwo.
 

Z kolei prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami określone są w przepisach szczególnych. Stanowią je przede wszystkim:

  • prawo najmu lokalu mieszkalnego,
  • uprawnienia z umowy ubezpieczenia,
  • dyspozycja na wypadek śmierci w banku,
  • prawo do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu,
  • uprawnienie do wypłaty udziałów w spółdzielni.
 

Kto może zostać spadkobiercą?

Podkreślenia wymaga fakt, że co do zasady, spadkobiercami mogą być:

  • osoby fizyczne,
  • osoby prawne, na przykład spółki kapitałowe prawa handlowego (z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, etc.),
  • jednostki organizacyjne, przykładowo spółki osobowe (jawne, partnerskie, itd.).
 

Do tego kręgu należą też:

  • dzieci poczęte w chwili otwarcia spadku, jednak pod warunkiem, że urodzą się żywe,
  • fundacja lub fundacja rodzinna, ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od jego ogłoszenia.
  • Zaznaczyć przy tym trzeba, że nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani też osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
 

Poza tym, nie dziedziczą:

  • osoby, które nie chcą lub nie mogą być spadkobiercą,
  • osoby „wydziedziczone”,
  • wyłączone od dziedziczenia,
  • uznane za niegodne dziedziczenia,
  • powołane na podstawie nieważnego testamentu,
  • osoby, które zawarły ze spadkodawcą umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia.
 

O wydziedziczeniu oraz wyłączeniu od dziedziczenia piszę w artykule „Wydziedziczenie oraz wyłączenie od dziedziczenia”. 

Na koniec warto dodać, że spadek podlega dziedziczeniu, według wyboru spadkobiercy:

  • wprost, a więc w całości, bez żadnych ograniczeń w zakresie długów spadkowych,
  • z dobrodziejstwem inwentarza. W takim przypadku spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko wartością majątku wchodzącego w skład spadku.

Adwokat Bartosz Obrębski

E - mail

adwokat.obrebski@gmail.com

Telefon

508 269 045