Jak przebiega rozstrzyganie o istotnych sprawach dziecka? – art. 97 kro

Rozstrzyganie o istotnych sprawach dziecka (art. 97 kro)

Rodzice w ramach wykonywania swojej władzy rodzicielskiej podejmują decyzje dotyczące najważniejszych spraw dziecka. Aby było to w pełni zgodne z prawem, powinny one zapadać w pełnym porozumieniu. Jeżeli go nie ma, rozstrzygnięcie podejmuje Sąd opiekuńczy.

Jakie są istotne sprawy dziecka? W jaki sposób rodzice podejmują o nich decyzje? Kiedy konieczne jest uzyskanie orzeczenia Sądu w tym przedmiocie? W tym wpisie znajdziesz odpowiedzi na wszystkie te pytania.

 

Jakie są istotne sprawy dziecka?

Polski ustawodawca nie zawarł w żadnym akcie prawnym legalnej definicji pojęcia „istotne sprawy dziecka”. Nie została ona również sformułowana wprost w orzecznictwie sądowym. Tak naprawdę możemy mówić jedynie o wskazanym przez poszczególne orzeczenia katalogu spraw, które ze względu na swoją ważkość dla małoletniego zasługują na taką nazwę. 

Należą do nich: 

• wybór oraz zmiana imienia lub nazwiska dziecka,
• ustalenie miejsca stałego pobytu dziecka,
• wyjazd dziecka za granicę na wakacje lub w celu stałego pobytu,
• wybór placówki, w której kształci się dziecko, a więc żłobka, przedszkola, szkoły,
• wybór kierunku kształcenia dziecka,
• wybór religii, w której wychowane ma być dziecko,
• wybór sposobu leczenia poważnej choroby dziecka,
• dokonanie zabiegu operacyjnego,
• wydanie dowodu osobistego lub paszportu dla dziecka,
• zmiana obywatelstwa dziecka,
• czasowe powierzenie pieczy nad dzieckiem innej osobie,
• wszystkie czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, na przykład sprzedaż lub nabycie nieruchomości o znacznej wartości, odrzucenie w jego imieniu spadku etc.,
• uczestnictwo dziecka w trudnym i niebezpiecznym przedsięwzięciu w postaci na przykład kursu przetrwania czy wyprawy w góry,
• udział w zajęciach pozaszkolnych,
• określenie sposobu realizacji rat alimentacyjnych,
• zmiana osoby uprawnionej do odbioru alimentów, która została wskazana w orzeczeniu sądu.

Przedstawiony przeze mnie powyżej katalog nie ma charakteru zamkniętego, toteż za każdym razem Sąd rozstrzygający daną sprawę musi kierować się jej indywidualnymi okolicznościami oraz uwarunkowaniami.

 

W jaki sposób rodzice podejmują decyzje w istotnych sprawach dziecka?

Sposób podejmowania przez rodziców decyzji w istotnych sprawach dziecka reguluje art. 97 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z nim - o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie.

Sąd Okręgowy w Kielcach w wyroku z dnia 24 czerwca 2020 r. (II Ca 630/20, https://www.saos.org.pl/judgments/414190) wskazał, że „władza rodzicielska stanowi ogół praw i obowiązków rodziców względem dziecka, mających na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenie jego interesów (p. m.in. uchwała SN z dnia 14.06.1988r., III CZP 42/88), co manifestuje się także podejmowaniem codziennych decyzji dotyczących wszystkich spraw dziecka, w tym także i tych istotnych”.

 

Co się dzieje, gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia?

Gdy rodzice nie są w stanie dojść do porozumienia w istotnych sprawach dziecka, wówczas spór może zostać rozstrzygnięty przez Sąd opiekuńczy. Wynika to wprost z przywoływanego już art. 97 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Z wnioskiem w tym przedmiocie może wystąpić każdy z rodziców, przy czym może to być nie tylko ten, któremu przysługuje pełna władza rodzicielska, ale także taki, wobec którego zostało orzeczone jej ograniczenie.

Powyższe wynika wprost z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1968 r. r. (III CZP 70/66, OSNC 1968/5, poz. 77), w której stwierdził on, iż „ewentualne różnice zdań rodziców – tak w wypadku, gdy po rozwodzie sprawują oni władzę rodzicielską wspólnie, jak i wówczas, gdy jednemu z rodziców przyznano niektóre tylko uprawnienia z zakresu tej władzy, a sprzeczność zdań dotyczy sprawy objętej tymi uprawnieniami – rozstrzyga sąd opiekuńczy”.

Podkreślić trzeba, że Sąd w sprawie tego rodzaju może działać nie tylko na wniosek, ale także z urzędu. W takim przypadku orzeczenie może zostać wydane dopiero po wysłuchaniu rodziców małoletniego dziecka, chyba że łączyłoby się to z nadmiernymi trudnościami. Sąd ponadto powinien dążyć do polubownego zakończenia sprawy.

Wydany wyrok stanowi zastępcze wyrażeniem zgody przez Sąd w miejsce rodzica, który w spornej kwestii zajmował inne stanowisko.  

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 czerwca 2011 r. (III CSK 259/2010, LEX nr 1129120) „Zgoda sądu opiekuńczego zastępuje zgodę drugiego rodzica na wystąpienie do sądu o rozstrzygnięcie istotnej sprawy dziecka”.

 

Jak powinien wyglądać wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka?

Wniosek o rozstrzygnięcie przez Sąd o istotnych sprawach dziecka powinien zostać złożony do właściwego miejscowo sądu opiekuńczego – Wydział Rodzinny i Nieletnich Sądu Rejonowego. Właściwy w takim wypadku jest Sąd miejsca zamieszkania, osoby której postępowanie dotyczy, a w razie jego braku – Sąd miejsca jej pobytu. W ostateczności – Sąd rejonowy dla m.st. Warszawy. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy zawisła sprawa o rozwód pomiędzy rodzicami dziecka. Wówczas właściwym do rozstrzygnięcia w zakresie władzy rodzicielskiej, w tym w szczególności o istotnych sprawach dziecka, jest Sąd okręgowy przed którym toczy się sprawa rozwodowa.

Przedmiotowy wniosek podlega stałej opłacie sądowej w kwocie 100 zł.

 

Jakie są konsekwencje takiego samodzielnego działania i czy taka czynność jest w ogóle ważna?

Musisz wiedzieć, że samowolne działanie rodzica, podejmującego decyzje w istotnych sprawach dziecka bez zgody drugiego z nich, nie powoduje nieważności tych czynności prawnych.

Takie działanie jednak, jako zupełnie nieuprawnione, może zostać zakwalifikowane jako sprzeczne z interesem dziecka. W takim wypadku, konsekwencje dla rodzica, który narusza spoczywający ciążący na nim obowiązek wspólnego decydowania, mogą być daleko idące.

Zgodnie bowiem z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1970 r. (III CRN 181/70, OSNC 1971/6/107) „Jeżeli jeden z rodziców narusza obowiązek wspólnego podejmowania decyzji w istotnych sprawach dziecka Sąd może podjąć rozstrzygnięcia co do ograniczenia lub podejmowania władzy rodzicielskiej, z uwagi na zagrożenie lub naruszenie dobra dziecka”.

W sprawach rodzinnych zachęcam w tym dotyczących władzy rodzicielskiej oraz istotnych spraw zapraszam dziecka do kontaktu z Kancelarią Adwokacką prowadzoną przez adwokata Bartosza Obrębskiego aby otrzymać profesjonalną pomoc prawną.