Kancelaria Adwokacka Bartosz Kamil Obrębski

Jakie są prawa i obowiązki małżonków?

Spis treści

Małżeństwo jest sformalizowanym związkiem, regulowanym ściśle przez przepisy obowiązującego prawa. Każdy z małżonków dysponuje jasno określonymi prawami oraz obowiązkami. Naruszanie tych pierwszych oraz niewypełnianie ostatnich może mieć daleko idące konsekwencje i nawet prowadzić do rozwodu.

Jakie są prawa i obowiązki współmałżonków?

Z punktu widzenia prawnego, małżeństwo jest związkiem kobiety i mężczyzny, w którym każda ze stron ma równe prawa i obowiązki.

W momencie jego zawarcia składają one względem siebie przysięgę małżeńską będącą oświadczeniem o wstąpieniu w związek małżeński. Ponieważ ma ona fundamentalne znaczenie dla katalogu spoczywających na nich praw i obowiązków, warto przytoczyć ją w całości:

,,Świadomy/Świadoma praw i obowiązków wynikających z zawarcia małżeństwa uroczyście oświadczam, że wstępuję w związek małżeński i przyrzekam, że uczynię wszystko, aby nasze małżeństwo było zgodne, szczęśliwe i trwałe.”

Na jej podstawie, wyrażają oni obopólną zgodę na ich przestrzeganie.

Jakie są obowiązki małżonków?

Katalog obowiązków małżeńskich zawarty jest wprost w art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Należą do nich:

  • prowadzenie wspólnego pożycia,
  • udzielanie sobie wzajemnej pomocy,
  • zachowanie wobec siebie wierności,
  • wzajemne współdziałanie dla dobra rodziny, którą małżonkowie przez swój związek założyli.

Prowadzenie wspólnego pożycia

Musisz wiedzieć, że prowadzenie wspólnego pożycia jest głównym obowiązkiem małżeńskim. Składają się na nie trzy podstawowe elementy, polegające na utrzymywaniu przez małżonków ścisłych więzi o charakterze:

  • duchowym,
  • fizycznym i
  • gospodarczym.
 

Co one oznaczają?

Przyjmuje się, iż wspólnota duchowa polega na wzajemnym pozytywnym stosunku uczuciowym małżonków wyrażającym się we wzajemnym:

  • szacunku,
  • zaufaniu,
  • szczerości,
  • lojalności,
  • wyrozumiałości,
  • bezinteresowności,
  • respektowaniu osobistych cech małżonka,
  • uwzględnieniu jego osobistych potrzeb oraz
  • przyjęciu gotowości do ustępstw oraz kompromisów.
 

Więź fizyczna polega na utrzymywaniu współżycia płciowego. Jest ono uwarunkowane wiekiem oraz stanem zdrowia fizycznego i psychicznego każdego z małżonków. Więź fizyczna odgrywa znaczącą rolę w całokształcie funkcjonowania małżeństwa. Brak współżycia jest jednym z ważnych czynników wpływających na rozkład pożycia małżeńskiego, stanowiąc jeden z aspektów decydujących o dopuszczalności rozwodu. Jego zaprzestanie jest dopuszczalne jedynie z powodu zaistnienia okoliczności niezależnych od małżonków lub wynikać z ich zgodnej woli uzasadnionej okolicznościami życiowymi.

Przykładem takiej sytuacji może być ustanie współżycia fizycznego na skutek choroby małżonka, rozłączenia małżonków spowodowanego pobytem w szpitalu czy też długotrwałego wyjazdu służbowego, pracy zarobkowej małżonków w różnych odległych od siebie miejscowościach, osiągniętym przez nich wiekiem etc.

Z kolei wspólnota gospodarcza obejmuje wspólne prowadzenie przez małżonków gospodarstwa domowego, a więc:

  • wspólne zamieszkanie,
  • wzajemne zaspokajanie potrzeb ekonomicznych oraz
  • posiadanie wspólnego majątku.
 

Jeśli chodzi o wspólne zamieszkiwanie, nie można traktować jako zerwania więzi gospodarczej faktu oddzielnego mieszkania małżonków, jeśli jest ono wywołane tylko i wyłącznie pobudkami o charakterze zawodowym. Warunkiem jest jednak, aby pozostałe więzi małżeńskie były utrzymywane w stanie nie zmienionym. Warto dodać, że w myśl przepisów Kodeksu Cywilnego miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której przebywa ona z zamiarem stałego pobytu. Tak więc, w odniesieniu do wspólności gospodarczej przyjmuje się, iż liczy się faktyczne wspólne zamieszkiwanie przez małżonków, nie zaś tylko posiadanie wspólnego mieszkania.

Udzielanie wzajemnej pomocy

Udzielanie sobie wzajemnie przez małżonków pomocy musi służyć przede wszystkim dobru założonej przez nich rodziny. Obejmuje ona w szczególności:

  • pomoc w gospodarstwie domowym i wychowywaniu dzieci, oraz
  • wspieranie małżonka w podjętych przez niego decyzjach i działaniach.
 

Tym samym, ma ono wymiar zarówno moralny, jak i czysto fizyczny. Na udzielanie sobie wzajemnie pomocy mogą składać się różne czynności faktyczne mające na celu udzielanie wsparcia drugiej stronie oraz pomocy moralnej i duchowej. Może to przybrać formę świadczeń pieniężnych, bądź osobistych nie tylko polegających na wypełnianiu zwykłych obowiązków domowych ale także udzielaniu pomocy w sytuacjach wyjątkowych, takich jak na przykład niepełnosprawność, choroba czy uzależnienie od alkoholu lub narkotyków.

Musisz wiedzieć, że jak wskazał Sąd Najwyższy, obowiązek wzajemnej pomocy małżonków może zostać wyłączony w przypadku, gdy jeden z nich cierpi na chorobę psychiczną.

Zachowanie wierności

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, małżonkowie są zobowiązani do zachowania wobec siebie wierności małżeńskiej.

Co oznacza to pojęcie?

Polega ona przede wszystkim na ich fizycznej i duchowej wspólności, z oczywistym wykluczeniem udziału osób trzecich.
Oznacza to, że każdy z małżonków jest zobowiązany powstrzymać się od nie tylko od takiego postępowania wobec osoby trzeciej, które jest cudzołóstwem, a więc polega na kontakcie fizycznym o charakterze seksualnym, ale także takiego, które jedynie stwarza jego pozory lub w inny sposób wykracza poza granice przyjętej normalnie obyczajowości i przyzwoitości.

Wzajemne współdziałanie dla dobra rodziny

Podkreślić trzeba, że małżonkowie są obowiązani wzajemnie współdziałać dla dobra rodziny, którą założyli. Oznacza to przede wszystkim, iż powinni wspólnie podejmować rozstrzygnięcia o wszystkich jej istotnych sprawach. W przypadku, gdy nie mogą oni dojść do porozumienia w tym przedmiocie, wówczas każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie danej sprawy do sądu. Jego orzeczenie ma wówczas charakter bezwzględnie wiążący.

Jakie są prawa małżonków?

Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do najważniejszych praw, jakie posiadają strony związku małżeńskiego, należą:

  • prawo noszenia nazwiska małżonka,
  • prawo zamieszkiwania w mieszkaniu przysługującym jednemu z małżonków,
  • prawo do pobierania w razie przemijającej przeszkody należności przypadającej jednemu z małżonków.

Noszenie nazwiska

O nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po zawarciu małżeństwa, decyduje jego oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Może ono zostać złożone bezpośrednio po zawarciu małżeństwa albo jeszcze przed sporządzeniem zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających możliwość jego nawiązania.

Powinieneś wiedzieć, że małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. Każdy z nich może również zachować swoje dotychczasowe nazwisko albo połączyć z nim dotychczasowe nazwisko drugiego małżonka. Musisz jednak pamiętać, że nazwisko utworzone w wyniku takiego połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów.

Jeżeli natomiast, oświadczenie w sprawie nazwiska w ogóle nie zostanie złożone, wówczas każdy z małżonków zachowuje swoje dotychczasowe nazwisko.

Prawo zamieszkiwania

Jeżeli prawo do mieszkania przysługuje tylko jednemu małżonkowi, drugi z nich jest uprawniony do korzystania z niego w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego.

Dodać trzeba, że prawo to przysługuje małżonkowi do czasu ustania albo unieważnienia małżeństwa lub orzeczenia separacji lub rozwodu.

Pobieranie w razie przemijającej przeszkody należności

W razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi z nich może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu. W szczególności może on bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeżeli był im wiadomy.

Odpowiedzialność współmałżonków za zobowiązania

Na koniec warto wspomnieć, że skutkiem zawarcia związku małżeńskiego jest solidarna odpowiedzialność jego obu stron za zobowiązania zaciągnięte przez jedną z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.

Jednakże, z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków postanowić, że odpowiedzialny za nie jest tylko ten z nich, który je zaciągnął. Postanowienie to może być w każdym czasie uchylone w razie, gdy nastąpi zmiana okoliczności.

Dodać trzeba, że wyłączenie odpowiedzialności solidarnej jest skuteczne wobec osób trzecich, tylko jeżeli było im wiadome.

Adwokat Bartosz Obrębski

E - mail

adwokat.obrebski@gmail.com

Telefon

508 269 045

Ostatnie wpisy:

Znieważanie funkcjonariusza publicznego

Znieważanie funkcjonariusza. Przestępstwo znieważenia funkcjonariusza jest szczególną formą przestępstwa znieważenia. Jego znamiona są bardzo podobne, zaś zasadniczą różnicą jest to, iż może ono być skierowane tylko i wyłącznie przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu.