Polecenie jest jednym z rozrządzeń spadkowych, jakie może uczynić testator w sporządzonym testamencie. Obciąża ono konkretnie wskazaną przez niego osobę.
Polecenie testamentowe jest formą rozrządzenia spadkowego, którego istota sprowadza się do tego, że spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiorcę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania.
Jeśli wymienione osoby dokonają odrzucenia spadku po zmarłym, nałożone na nich polecenie testamentowe przestaje obowiązywać.
Polecenie może mieć charakter:
Polecenie testamentowe może zostać ustanowione przez spadkodawcę tylko i wyłącznie w testamencie. Stanowi ono wówczas po prostu jego element. Dopuszczalne to jest w każdej formie testamentu, a więc na przykład notarialnym czy własnoręcznym. Jedynym warunkiem jest, aby taki dokument był ważny w świetle przepisów prawa.
Aby polecenie było skuteczne musi ono:
Polecenie testamentowe nie może wiązać się z ustanowieniem wierzyciela. Tym samym, nie może ono obejmować nałożenia na kogoś obowiązku, który doprowadziłby do powstania zobowiązania względem takiej osoby. Nie jest więc dopuszczalne obciążenie obowiązkiem zaciągnięcia pożyczki czy kredytu. Jako najczęściej występujące polecenia testamentowe można wymienić zobowiązanie do:
W każdym przypadku, treść polecenia testamentowego zależy całkowicie od woli spadkodawcy i jego zamysłu. W praktyce obejmuje ono wyrażenie woli dotyczącej potrzeb rodzinnych lub społecznych spadkodawcy. Może ono jednak także realizować cele związane z interesem innych podmiotów, na przykład osoby, która została nim obciążona lub osoby trzeciej. Dopuszczalne jest także uczynienie go w interesie społecznym.
Do wykonania polecenia testamentowego zobowiązana jest osoba wyraźnie wskazana przez spadkodawcę w sporządzonym testamencie. Jest ono możliwe do realizacji najwcześniej z chwilą ogłoszenia ostatniej woli zmarłego. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że przepisy prawa nie określają jednak dokładnego terminu do jakiego polecenie powinno zostać wykonane.
Osoba zobowiązana może uchylić się od wykonania polecenia, tylko wtedy, gdy:
Powinieneś wiedzieć, że zapisobiorca obciążony poleceniem może powstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę. Zasadę tę stosuje się także w wypadku, gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiorcę.
Jeżeli osoba, na której rzecz został uczyniony zapis z obowiązkiem wykonania polecenia, nie chce lub nie może być zapisobiorcą, spadkobierca zwolniony od obowiązku wykonania zapisu powinien w braku odmiennej woli spadkodawcy polecenie wykonać. Tak samo jest w przypadku, gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiorcę.
Jeżeli osoba obciążona poleceniem testamentowym uchyla się od jego wykonania, wówczas z żądaniem jego realizacji może wystąpić każdy ze spadkobierców. Uprawnienie takie przysługuje także wykonawcy testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także właściwy organ państwowy.
Podkreślić jednak trzeba, że pomimo wprowadzenia powyższych zapisów, ustawodawca nie nie przewidział żadnej sankcji za ich niewykonanie. W praktyce więc nie istniej żaden prawny sposób umożliwiający przymuszenie danej osoby do wykonania przez nią obciążającego ją polecenia. Tym samym, nie poniesie ona z tego tytułu żadnej odpowiedzialności.
Sąd Najwyższy wskazał, że przy poleceniu testamentowym, określony krąg podmiotów może domagać się od obciążonego zachowania się wynikającego z treści polecenia, jednak podmioty te nie mogą skorzystać z przymusu państwowego w celu zmuszenia obciążonego do takiego właśnie postępowania.