Kancelaria Adwokacka Bartosz Kamil Obrębski

Stwierdzenie nabycia spadku

Spis treści

Czym jest stwierdzenie nabycia spadku?

Stwierdzenie nabycia spadku jest instytucją prawa cywilnego, której celem jest prawne potwierdzenie stanu majątkowego spadkobiercy, oraz kręgu spadkobierców powstałego wskutek zdarzenia prawnego, jakim jest otwarcie spadku, co następuje z chwilą śmierci spadkodawcy.

Może ono przybrać postać bądź postanowienia wydanego przez sąd w postępowaniu nieprocesowym, bądź też tzw. aktu poświadczenia dziedziczenia, sporządzonego przez notariusza.  

Sądowe stwierdzenie nabycia spadku

Jest ono regulowane przez przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego art. 1025 § 1 – sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę.

Krąg osób uprawnionych do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku

Sąd Najwyższy stwierdził, że poprzez pojęcie „interesu” rozumieć należy sytuację, w której wynik postępowania w tym przedmiocie dotyczyć będzie praw danej osoby, co jest spełnione wówczas, gdy ma ona interes w wywołaniu któregokolwiek ze skutków stwierdzenia nabycia spadku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 września 1969 r., I CR 422/69, OSN 1970, nr 6, poz. 113). Jest to więc jakikolwiek interes o charakterze osobistym bądź majątkowym.

Do kręgu osób uprawnionych do złożenia takiego wniosku zaliczyć można w szczególności:

1) osoby, którym przysługuje prawo do schedy spadkowej, a więc spadkobiercy, zapisobiercy oraz osoby, które po nich dziedziczą,  

2) podmioty i osoby, pozostające ze spadkodawcą lub spadkobiercą w stosunkach zobowiązaniowych, a więc np. ich wierzyciele,

3) osoby zainteresowane wykazaniem, że nie są spadkobiercami lub, że zbyły nabyty spadek, co zostało wskazane w w/w orzeczeniu Sądu Najwyższego.

Wykazanie przez wnioskodawcę interesu we wszczęciu postępowania w celu stwierdzenia nabycia spadku jest o tyle ważne, iż wniosek złożony przez osobę nieuprawnioną podlega odrzuceniu przez sąd, a więc nie wywiera żadnych skutków prawnych.

Sam wniosek może być złożony przez zainteresowanego w każdym czasie, albowiem jest to uprawnienie o charakterze procesowym i jako takie, nie ulega przedawnieniu.

Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku

Stwierdzenie nabycia spadku następuje poprzez wydanie postanowienia przez sąd w trybie postępowania nieprocesowego.

Właściwy do orzekania w takich sprawach jest tzw. sąd spadku, a więc sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli nie da się go ustalić – sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Jeżeli tego rodzaju podstaw nie da się ustalić, odpowiedni jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy (art. 628 Kodeksu postępowania cywilnego).

Sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, które są obligatoryjnymi uczestnikami prowadzonego postępowania (art. 669 kpc)

Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności analizuje, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że jest ona w jego posiadaniu. Jeżeli testament zostanie złożony, wówczas sąd dokonuje jego otwarcia i ogłoszenia.

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku obejmuje cały spadek dziedziczony po danym testatorze w odniesieniu do jego wszystkich spadkobierców. Wymienia ono spadkodawcę oraz wszystkie osoby dziedziczące, którym spadek przypadł, podstawę ich dziedziczenia, jak również wysokość poszczególnych udziałów.

Pamiętać trzeba, że stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o jego przyjęciu lub o odrzuceniu (art. 1026 kpc).

Akt poświadczenia dziedziczenia, czyli notarialne stwierdzenie nabycia spadku

Procedurę notarialnego poświadczania dziedziczenia reguluje ustawa z dnia z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (j.t. Dz. U. z 2020 r., poz. 1192 z późn. zm.). Zgodnie z jej art. 95a – notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego.

Nie jest dopuszczalne sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia:

1) na podstawie testamentów szczególnych, a więc ustnych, podróżnych oraz wojskowych,

2) gdy w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone,

3) gdy spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał w Rzeczypospolitej Polskiej, albo w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą,

4) w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Do uczestniczenia w postępowaniu przed notariuszem uprawnione są tylko i wyłącznie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjneOdrzucenie spadku lub zapisu windykacyjnego oraz uznanie za niegodnego powoduje utratę takiego statusu.

Czynności notarialne w przedmiotowym przypadku obejmują przede wszystkim sporządzenie protokołu dziedziczenia, a następnie aktu poświadczenia dziedziczenia,

Sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia notariusz niezwłocznie wpisuje za pośrednictwem systemu teleinformatycznego do rejestru aktów poświadczenia, prowadzonego przez Krajową Radę Notarialną.

Podkreślenia wymaga fakt, iż zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia posiada skutki  prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Skutki prawne stwierdzenia nabycia spadku

Najważniejszymi skutkami prawnymi stwierdzenia nabycia spadku są:

1) powstanie domniemania prawnego, że osoba wskazana w notarialnym akcie poświadczenia dziedziczenia lub orzeczeniu sądu, jest spadkobiercą,

2) powstanie dowodu, o charakterze wyłącznym, poprzez który spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, nie ma to zastosowania, gdy osoba trzecia dochodzi roszczeń wobec spadkobiercy,

3) powstanie ochrony prawnej osoby trzeciej, polegającej na tym, że jeżeli ten, kto uzyskał stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, lecz spadkobiercą nie jest, rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporządzenie następuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działa w złej wierze,

4) powstanie prawa spadkobiercy do żądania, ażeby osoba, która włada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek, przy czym dotyczy to również poszczególnych przedmiotów należących do spadku.

W sprawach o stwierdzenie nabycia spadku i innych sprawach zachęcam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką prowadzoną przez adwokata Bartosza Obrębskiego aby otrzymać profesjonalną pomoc prawną.

Adwokat Bartosz Obrębski

E - mail

adwokat.obrebski@gmail.com

Telefon

508 269 045

Ostatnie wpisy:

Znieważanie funkcjonariusza publicznego

Znieważanie funkcjonariusza. Przestępstwo znieważenia funkcjonariusza jest szczególną formą przestępstwa znieważenia. Jego znamiona są bardzo podobne, zaś zasadniczą różnicą jest to, iż może ono być skierowane tylko i wyłącznie przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu.