Przestępstwo niepłacenia alimentów, czyli tzw. niealimentacji stanowi bardzo poważny problem społeczny. Jest to bowiem jeden z najczęściej popełnianych czynów zabronionych, pomimo, że przepisy prawa karnego przewidują z tego tytułu surowe sankcje, a walka z nim stanowi priorytet w polityce karnej państwa. Czy sprawcy takiego przestępstwa grozi więzienie oraz jakie są wymiary kar w takim przypadku?
Przestępstwo niepłacenia alimentów polega na uchylaniu się przez sprawcę od wykonywania obowiązku alimentacyjnego określonego obowiązującymi przepisami prawa. Jest ono unormowane w art. 209 Kodeksu karnego.
Alimenty stanowią świadczenia pieniężne na rzecz osób uprawnionych, które nie mogą samodzielnie uzyskać środków na swoje utrzymanie. Innymi słowy nie dysponują one odpowiednimi zarobkami ani majątkiem, aby prowadzić w pełni samodzielną egzystencję.
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – do świadczeń alimentacyjnych zobowiązani są przede wszystkim rodzice wobec dzieci oraz współmałżonkowie wobec siebie nawzajem.
Podkreślić trzeba, że istotą przestępstwa niealimentacji jest dopuszczenie się przez jego sprawcę naruszenia obowiązku zabezpieczenia przez niego materialnych podstaw egzystencji osób, których prawa alimentacyjne wynikają, z orzeczenia sądowego lub ugody zawartej przed Sądem albo innym organem, bądź też innej umowy.
Przestępstwa niealimentacji może dopuścić się jedynie osoba, która nie wypełnia z winy umyślnej ciążącego na niej obowiązku dostarczania uprawnionemu środków utrzymania. Musi więc ona być obiektywnie zdolna do płacenia alimentów w sensie materialnym. Oznacza to, że sprawca powinien:
Musisz wiedzieć, że do popełnienia przestępstwa niealimentacji nie dojdzie, jeżeli zachowanie sprawcy spowodowane jest przyczyną zewnętrzną, całkowicie od niego niezależną. Jako przykład można tu wymienić ciężką chorobę lub pozbawienie wolności, a więc sytuacje, gdy sprawca nie ma możliwości osiągania żadnych dochodów.
Dodać należy, iż sprawcę takiego czynu zabronionego musi cechować negatywny stosunek psychiczny do samego świadczenia alimentacyjnego, który sprawia, że dopuszcza się on jego niedopełnienia pomimo, że ma obiektywną możliwość jego wykonania. Czyni to, gdyż nie chce wypełnić swojego obowiązku lub go ma do niego stosunek lekceważący.
Istotną okolicznością, która stanowi warunek odpowiedzialność sprawcy przestępstwa niealimentacji jest:
Do jego popełnienia dochodzi bowiem tylko i wyłącznie wtedy, gdy łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej trzy miesiące,
Podkreślić trzeba, że przestępstwo niealimentacji ma swoją kwalifikowaną postać, która powoduje zaostrzenie odpowiedzialności karnej jego sprawcy. Mo ona miejsce wówczas, gdy poprzez niepłacenie alimentów następuje narażenie osoby uprawnionej do świadczeń alimentacyjnych na niemożność zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych.
Sąd Najwyższy wskazał, że zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych oznacza dostarczenie uprawnionemu środków materialnych koniecznych nie tylko do utrzymania, ale również do uzyskania niezbędnego wykształcenia i korzystania z dóbr kulturalnych. Pojęcie to obejmuje więc nie tylko zabezpieczenie minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na utrzymanie i wykształcenie dziecka, lecz także stworzenie mu warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu istotnych dla kształtowania jego osobowości i nawyków kulturalnych. Tym samym obowiązek ten dotyczy to nie tylko odzieży, żywności, mieszkania czy środków higieny, ale także niezbędnych książek i przyborów szkolnych, kursów językowych, środków wspomagających rozwijanie zainteresowań i talentów oraz zapewniających odpowiednie wykształcenie i przygotowanie zawodowe, wychowanie oraz przystosowanie do życia w społeczeństwie.
Sprawca przestępstwa niealimentacji, popełnionego w jego podstawowej formie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do jednego roku.
Jeżeli w jego wyniku następuje narażenie osoby uprawnionej do świadczeń alimentacyjnych na niemożność zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych jego sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat.
Generalnie, ściganie przestępstwa niealimentacji następuje na wniosek:
Tym samym, nie stanowi ono przestępstwa ściganego z urzędu. Konieczne jest więc wykazanie w tym zakresie inicjatywy przez podmiot do tego uprawniony w postaci złożenia odpowiedniego zawiadomienia wraz z wnioskiem o ściganie.
Od powyższej zasady istnieje jeden wyjątek, polegający na tym, że jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, wówczas ściganie przestępstwa niealimentacji następuje z urzędu.
Musisz wiedzieć, że polskie prawo przewiduje pewne sytuacje, w których sprawca przestępstwa niealimentacji jest zwolniony z odpowiedzialności za popełniony czyn i w związku z tym nie podlega karze.
Przede wszystkim ma to miejsce, gdy sprawca uiści on w całości zaległe alimenty nie później jednak niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego.
Poza tym, Sąd odstępuje także od wymierzenia sprawcy kary, nawet jeżeli doszło do narażenia osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia sprawcy kary.
W sprawach karny, w tym w wypadku dotyczącym zarzutu popełnienia przestępstwa niealimentacji polecam skorzystać z usług profesjonalnego obrońcy.
Kancelaria Adwokacka adwokata Bartosza Obrębskiego powadzi obrony karne oraz reprezentuje pokrzywdzonych w postępowaniach karnych.
Znieważanie funkcjonariusza. Przestępstwo znieważenia funkcjonariusza jest szczególną formą przestępstwa znieważenia. Jego znamiona są bardzo podobne, zaś zasadniczą różnicą jest to, iż może ono być skierowane tylko i wyłącznie przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu.
Przesłuchanie dziecka w sprawie rodzinnej Sprawy rodzinne, z uwagi na swój przedmiot, mają szczególny charakter. Przejawia się on między innymi tym, że dzieci, pomimo że są osobami
