Zadatek jest formą zabezpieczenia jednej ze stron umowy przed jej nieuzasadnionym niewykonaniem przez drugą z nich. Stanowi on także dla niej rekompensatę, gdy taka okoliczność mimo wszystko zajdzie. Pod tymi względami fundamentalnie się on różni od zaliczki.
W ujęciu prawnym, zadatek ma dwojakie znaczenie.
Po pierwsze, zadatek to dodatkowe zastrzeżenie umowne dochodzące do skutku z chwilą wręczenia drugiej stronie określonej sumy pieniężnej. Może ono zostać zamieszczone w zasadzie w każdej umowie. Jego celem jest zabezpieczenie prawidłowego wykonania zawartego kontraktu poprzez dyscyplinowanie stron.
Po drugie, zadatkiem jest sama suma pieniężną dana drugiej stronie przy nawiązaniu umowy. Może to nastąpić zarówno poprzez zapłatę poprzez wręczenie znaków pieniężnych, a więc gotówki jak i za pomocą użycia pieniądza bezgotówkowego, czyli dokonanie przelewu bankowego.
Nie ma przeszkód prawnych, aby strony ustaliły w umowie, iż kwota mająca stanowić zadatek zostanie przekazana kontrahentowi w uzgodnionym terminie już po zawarciu umowy.
Musisz wiedzieć, że jeżeli strony chcą zastrzec to w sposób skuteczny, powinny w kontrakcie zamieścić odpowiednie postanowienie określające datę jego wręczenia. To oznacza, że zadatek, który nie został dany przy zawarciu umowy, a strony nie oznaczyły w umowie jego późniejszego wręczenia, należy uznać za nieskutecznie zastrzeżony. Ten sam skutek nastąpi także wtedy, gdy strona nie da zadatku w oznaczonym terminie.
Przedmiotem zadatku mogą być pieniądze lub rzeczy zamienne, a więc takie, które można odważyć, odliczyć bądź odmierzyć.
Podkreślić trzeba., iż zadatek bardzo często stosowany jest przez strony przy zawieraniu umowy przedwstępnej, w szczególności sprzedaży nieruchomości czy też rzeczy ruchomej, na przykład samochodu. Zabezpiecza on w takim przypadku zawarcie przez obie strony przyszłej umowy, na podstawie której dopiero nastąpi przeniesienie własności danej rzeczy.
Zagadnienie zadatku reguluje Kodeks cywilny w art. 394.
Wysokość zadatku podlega ustaleniu przez kontrahentów.
Zgodnie bowiem z obowiązującą w polskim prawie zasadą swobody umów, strony zawierające dany kontrakt, mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się:
Jednakże, wyraźnie trzeba zastrzec, że wysokość zadatku nie może być całkowicie dowolna, albowiem zastrzeżenie go w nadmiernej wysokości będzie uznane przez Sąd za nadużycie prawa albo też czynność sprzeczną z naturą stosunku zobowiązaniowego. Z praktyki orzeczniczej wynika, że taki właśnie skutek będzie miało ustanowienie przez strony zadatku, w kwocie zbliżonej bądź też przewyższającej wartość świadczenia określonego w zawartej umowie.
Z zasady, iż w razie wykonania umowy zadatek podlega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, wynika, iż jego wysokość powinna pozostawać w stosowej wysokości do wartości umówionego świadczenia.
Z powyższych względów, na ogół wysokość zadatku oscyluje w granicach 10 – 20% całego świadczenia ustalonego w danym kontrakcie.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie jej niewykonania przez jedną ze stron druga z nich:
W przypadku, gdy sama dała zadatek, wówczas może żądać przekazania na jej rzecz sumy dwukrotnie wyższej.
Powyższe oznacza, że zadatek ma w pewnym stopniu formę odszkodowania, mającego wyrównać szkody jakie poniosła jedna ze stron umowy, wskutek jej niewykonania przez drugą stronę.
Musisz wiedzieć, że niewykonanie umowy może polegać na przykład na jej zerwaniu z nieuzasadnionych przyczyn, czy też niespełnieniu wynikającego z niej świadczenia wzajemnego. W każdym jednak wypadku, przepadek zadatku lub obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyżej łączy się z sytuacją, w której niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które jedna ze stron ponosi pełną odpowiedzialność. Musi więc to być jej działanie zawinione. Nie dotyczy to tym samym sytuacji wywołanych przez tzw. siłę wyższą.
Podkreślić trzeba, iż w razie całkowitego wykonania umowy przez kontrahentów, zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. Gdyby to jednak, z różnych przyczyn, nie było to możliwe, wówczas podlega on zwrotowi w pełnej wysokości.
W razie rozwiązania umowy zadatek podlega zwrotowi drugiej stronie, przy czym zwracający nie ma obowiązku zapłaty sumy dwukrotnie od niego wyższej. Taką samą zasadę stosuje się w razie, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obydwie z nich.
Poza powyższym, wskazać trzeba, że sytuacja prawna strony realizującej uprawnienia z tytułu zadatku ulega dzięki niemu poważnemu wzmocnieniu, gdyż aby odstąpić od umowy i uzyskać odpowiednią rekompensatę nie ma ona obowiązku:
Podkreślenia wymaga fakt, iż zadatek dla celów dowodowych, powinien zostać wyraźnie wskazany przez strony w treści zawieranej przez nie umowy. W przeciwnym wypadku, trudno będzie udowodnić zainteresowanemu, iż wręczona przez niego kontrahentowi kwota pieniężna miała taki właśnie charakter, nie stanowiła zaś zaliczki, której istota jest zupełnie inna.
Pamiętać trzeba, iż danie zadatku oznacza bądź fizyczne wręczenie oznaczonej kwoty pieniędzy lub określonej rzeczy drugiej stronie przy zawarciu umowy bądź też wskazanie w jakim dokładnie terminie ma to nastąpić.
Tym samym, jedynie ogólnikowe zobowiązanie się kontrahenta do wręczenia świadczenia takiego rodzaju w przyszłości, będzie z punktu widzenia prawnego nieskuteczne.
Stronom umowy, które dokonały ustanowienia zadatku, przysługują z tego tytułu roszczenia o jego:
Podkreślić trzeba, iż ponieważ zadatek nie stanowi samodzielnej umowy, lecz jest immanentną częścią innego stosunku prawnego, to roszczenia dotyczące zadatku przedawniają się wraz z roszczeniami dotyczącymi umowy, z którą jest powiązany.
W związku z powyższym, wskazać należy, iż jeżeli przepisy szczególne dotyczące danej umowy nie przewidują innych terminów przedawnienia, roszczenia dotyczące zadatku przedawniają się z upływem:
Zasadą jest jednak, iż koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Zaznaczyć należy, iż inaczej wygląda termin przedawnienia, jeżeli zadatek wynika z zawartej przez strony umowy przedwstępnej. Ponieważ zadatek nie jest samodzielną umową, jaka może istnieć niezależnie od umowy przedwstępnej i jest jedynie jednym z jej postanowień, roszczenia z jego tytułu są de facto roszczeniami z umowy przedwstępnej. Wskutek tego, przedawniają się one z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli zaś Sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
Pomiędzy zadatkiem a zaliczką, pomimo ich pozornego podobieństwa, istnieją fundamentalne różnice, są to bowiem instytucje o zupełnie odmiennym charakterze prawnym.
O ile zadatek ma na celu zabezpieczenie wykonania umowy przez jej drugą stronę, to zaliczka stanowi wyłącznie kwotę pieniężną wpłaconą na poczet przyszłych należności umownych i jest jedynie częścią ustalonej przez kontrahentów ceny. Oznacza więc ona de facto częściową zapłatę na poczet świadczenia określonego zawartym kontraktem. Po wykonaniu umowy, strona zobowiązana wpłaca drugiej z nich różnicę pomiędzy kwotą finalną a przekazaną zaliczką, podlega ona tym samym po prostu zaliczeniu na poczet należnego świadczenia kontraktowego.
Jeżeli świadczenie umowne drugiej strony nie zostanie spełnione, zaliczka, w odróżnieniu od zadatku, podlega zwrotowi w całości, chyba że strony postanowiły inaczej. Tym samym, nie stanowi ona zabezpieczenia na wypadek nie wykonania zobowiązania przez kontrahenta.
Znieważanie funkcjonariusza. Przestępstwo znieważenia funkcjonariusza jest szczególną formą przestępstwa znieważenia. Jego znamiona są bardzo podobne, zaś zasadniczą różnicą jest to, iż może ono być skierowane tylko i wyłącznie przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu.
Przesłuchanie dziecka w sprawie rodzinnej Sprawy rodzinne, z uwagi na swój przedmiot, mają szczególny charakter. Przejawia się on między innymi tym, że dzieci, pomimo że są osobami
