Kancelaria Adwokacka Bartosz Kamil Obrębski

Zasiedzenie

Spis treści

Zasiedzenie jest jedną z form nabycia prawa własności. Dokonuje się to w stosunku do cudzej rzeczy, na podstawie obowiązujących przepisów prawa oraz wskutek upływu określonego przedziału czasu.

Co to jest zasiedzenie?

Zasiedzenie jest sposobem nabycia własności na skutek długotrwałego władania rzeczą w charakterze posiadacza samoistnego. Jest nim ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, a więc sprawuje nad nią faktyczne władztwo.

Co to oznacza?

Osoba taka w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego, z wyłączeniem innych osób, korzysta z rzeczy zgodnie ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, a w szczególności pobiera pożytki i inne dochody z rzeczy, a także uważa się za uprawnionego do rozporządzania nią. Atrybutami takiego władania rzeczą jest na przykład płacenie podatków od nieruchomości, jej widoczne ogrodzenie, uprawianie gruntu rolnego czy zamieszkiwanie w budynku lub mieszkaniu nie płacąc nikomu z tego tytułu czynszu. Zasiedzenie służebności gruntowej w postaci drogi koniecznej może nastąpić poprzez wieloletnie wykorzystywanie w ten sposób gruntu należącego do sąsiada. Z kolei za zasiedzeniem użytkowania wieczystego przemawia płacenie z tego tytułu odpowiedniego czynszu i korzystanie z gruntu w taki sposób, jak użytkownik wieczysty.

Do zasiedzenia nieruchomości mieszkalnej nie jest konieczne przeprowadzenie procedury zameldowania. Jako obowiązek o charakterze publicznoprawnym nie jest ono przesłanką zasiedzenia. Może ono jednak stanowić jeden z dowodów objęcia rzeczy w posiadanie stanowiące podstawę stwierdzenia zasiedzenia.

Wszelkie kwestie związane z zasiedzeniem regulują przepisy art. 172 – 176 Kodeksu cywilnego.

Co można być przedmiotem zasiedzenia?

Przedmiotem nabycia własności przez zasiedzenie może być tylko prawo do własności rzeczy ruchomej lub nieruchomej bądź ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości.

Przedmiotem zasiedzenia mogą być nie tylko domy i mieszkania, ale także z nielicznymi wyjątkami nieruchomości gruntowe, lokalowe oraz budynkowe.

Nie można natomiast zasiedzieć drogi publicznej oraz nieruchomości, jeżeli zostały one oddane do użytku publicznego, na przykład cmentarza, parku, etc. To samo dotyczy części składowej rzeczy, a więc przykładowo piwnicy, stryszku lub innego pomieszczenia o charakterze gospodarczym, a także jednego pokoju w lokalu mieszkalnym.

Przez zasiedzenie może być nabyta ponadto:

  • służebność gruntowa, jednakże tylko w wypadku, gdy polega ona na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia,
  • służebność przesyłu,
  • prawo użytkowania wieczystego.
 

Musisz wiedzieć, że nabycie własności rzeczy przez zasiedzenie nie unieważnia dotychczasowych praw obciążających nieruchomość w postaci na przykład hipoteki czy służebności.

Zasiedzenie nie jest możliwe w przypadku posiadania zależnego, a więc w razie posiadania rzeczy w następstwie zawarcia umowy najmu, dzierżawy lub użyczenia. Nie można także zasiedzieć spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.

Prawo zasiedzenia nie podlega dziedziczeniu, w związku z tym nie przechodzi ono na spadkobierców.

Po jakim czasie nabywa się własność przez zasiedzenie?

Posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada ją nieprzerwanie od trzech lat jako posiadacz samoistny, chyba że pozostaje w złej wierze.

Musisz pamiętać, że zasady tej nie stosuje się do rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.

Posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli:

  • jest posiadaczem samoistnym,
  • posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał ją w złej wierze.
 

Zaznaczyć trzeba, iż po upływie trzydziestu lat posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania danej rzeczy, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. W przypadku jednak gdy poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej trzydzieści lat.

Powyższe zasady stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Zaznaczyć trzeba, że terminy zasiedzenia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną. Sam upływ terminu zasiedzenia Sąd uwzględnia z urzędu.

Jakie są zasady biegu terminu zasiedzenia?

Jak stanowi a przepisy Kodeksu cywilnego – do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń.

Musisz wiedzieć, że początkiem biegu terminu zasiedzenia jest objęcie rzeczy w posiadanie samoistne, przy czym przy obliczaniu jego terminów nie uwzględnia się dnia w którym to nastąpiło.

W przypadku gdy jeden ze spadkobierców z chwilą otwarcia spadku włada nieruchomością, która wchodzi w jego skład lub też jej częścią, wówczas początkiem biegu terminu zasiedzenia na jego rzecz jest chwila otwarcia spadku.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, bieg zasiedzenia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

  • pomiędzy rodzicami a dziećmi – przez cały okres trwania władzy rodzicielskiej. Ta sama zasada obowiązuje również w przypadku przysposobienia,
  • pomiędzy osobami niemającymi pełnej zdolności do czynności prawnych a osobami sprawującymi nad nimi opiekę lub kuratelę – przez czas ich trwania,
  • pomiędzy małżonkami – przez czas trwania małżeństwa,
  • przez czas trwania siły wyższej uniemożliwiającej właścicielowi dochodzenie jego praw przed Sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju.
 

Zaznaczyć trzeba, iż zasiedzenie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych nie może się skończyć wcześniej niż z upływem dwóch lat:

  • od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo
  • od ustania przyczyny jego ustanowienia.
 

Powyższe stosuje się także do biegu zasiedzenia przeciwko osobie co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.

W przypadku, gdy właścicielem nieruchomości jest małoletni, zasiedzenie nie może się skończyć wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania przez niego pełnoletniości.

Bieg terminu zasiedzenia może ulec przerwaniu. Jego skutek polega na tym, iż od momentu przerwania biegnie ono na nowo, a tym samym nie bierze się pod uwagę czasu, jaki upłynął od momentu rozpoczęcia biegu zasiedzenia. Następuje to przez każdą czynność przed Sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed Sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo też zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Wszystkie te czynności musi wykonać właściciel rzeczy, który poprzez nie próbuje odzyskać w stosunku do niej swoje prerogatywy.

Po każdym przerwaniu zasiedzenia biegnie ono na nowo. W razie przerwania zasiedzenia przez czynność w postępowaniu przed Sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed Sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, zasiedzenie nie biegnie na nowo dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Co to jest dobra i zła wiara przy zasiedzeniu?

Przyjmuje się, że dobra wiara posiadacza nieruchomości polega na usprawiedliwionym i uzasadnionym w danych okolicznościach przekonaniu, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje, a więc, iż jest jej właścicielem.

Z kolei nie jest w dobrej wierze ten, kto wykonuje prawo, o którym wie, że mu nie przysługuje, a także ten, kto nie ma takiej świadomości, o ile przy dołożeniu należytej staranności mógłby dowiedzieć się o rzeczywistym stanie prawnym sytuacji w jakiej się znajduje. Tym samym, nawet stan niewiedzy, jeżeli w okolicznościach danej sprawy nie można uznać go za usprawiedliwiony, nie konwaliduje stanu złej wiary.

Jako przykład stanu złej wiary można podać każdą osobę, która pominęła formę aktu notarialnego przy zawarciu umowy sprzedaży gruntu.

Sytuację procesową osoby aspirującej do stwierdzenia zasiedzenia znacząco poprawiają istniejące w polskim prawie domniemania, które można obalić tylko i wyłącznie przy pomocy oczywistych kontrdowodów.

I tak domniemywa się:

  • że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym,
  • ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie powoduje jego przerywania,
  • że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym.
 

Poza tym, jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary domniemywa się istnienie dobrej wiary. Tym samym, to na przeciwniku procesowym spoczywa obowiązek wykazania złej wiary zasiedzającego.

W jaki sposób stwierdzić zasiedzenie nieruchomości?

Skutek zasiedzenia następuje ex lege, czyli z mocy samego prawa. Nowy właściciel powinien jednak uzyskać potwierdzenie nabycia własności w drodze orzeczenia sądowego. Aby formalnie zasiedzieć nieruchomość, niezbędne jest złożenie do Sądu wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie. Sądem właściwym w takich sprawach jest Sąd Rejonowy w okręgu którego położona jest nieruchomość. Niezbędne jest także ujawnienie stwierdzonego nabycia nieruchomości przez zasiedzenie w założonej dla niej księdze wieczystej.

Dodać trzeba, iż do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności uprawniony jest każdy zainteresowany.

Wniosek o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomoći podlega stałej opłacie sądowej. Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1144 z późn. zm.) wynosi ona 2000 złotych (art. 40).

Adwokat Bartosz Obrębski

E - mail

adwokat.obrebski@gmail.com

Telefon

508 269 045

Ostatnie wpisy:

Znieważanie funkcjonariusza publicznego

Znieważanie funkcjonariusza. Przestępstwo znieważenia funkcjonariusza jest szczególną formą przestępstwa znieważenia. Jego znamiona są bardzo podobne, zaś zasadniczą różnicą jest to, iż może ono być skierowane tylko i wyłącznie przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu.