Wspólne zamieszkiwanie z inną osobą – czy to partnerem, znajomym, czy przypadkowym najemcą – nie zawsze przebiega bezproblemowo. Zdarzają się sytuacje, w których jedna ze stron uporczywie łamie zasady współżycia, utrudnia korzystanie z lokalu, nie płaci za media lub dopuszcza się zachowań nieakceptowalnych. W takich przypadkach właściciel mieszkania lub inny uprawniony lokator może rozważyć wystąpienie o eksmisję współlokatora. W artykule wyjaśniamy, kiedy jest to możliwe, jakie są podstawy prawne i jak wygląda procedura eksmisyjna.
Współlokatorem może być zarówno osoba posiadająca tytuł prawny do zajmowania lokalu (np. na podstawie umowy najmu), jak i ktoś, kto mieszka bez formalnych podstaw, np. były partner, który nie chce się wyprowadzić po rozstaniu, czy znajomy, który został przyjęty tymczasowo.
Prawo rozróżnia sytuacje, w których osoba przebywa w lokalu:
legalnie, na podstawie ważnej umowy lub zgody właściciela,
bez tytułu prawnego, np. po wypowiedzeniu umowy, zakończeniu związku lub samowolnym zajęciu lokalu.
Od tego, w jakiej sytuacji prawnej znajduje się dana osoba, zależy możliwość i sposób przeprowadzenia eksmitowania jej z lokalu.
Eksmisję można przeprowadzić, gdy osoba zamieszkująca lokal:
nie ma już prawa do lokalu, a mimo to odmawia wyprowadzki,
rażąco narusza zasady współżycia społecznego (np. awantury, agresja, groźby),
nie wywiązuje się z umowy najmu (np. zalega z opłatami, wynajmuje pokój bez zgody właściciela),
zajmuje lokal bez zgody właściciela i bez jakiegokolwiek tytułu prawnego.
W praktyce najczęstsze przypadki to:
byli partnerzy, którzy mimo rozstania odmawiają opuszczenia mieszkania,
współlokatorzy łamiący umowę i porządek domowy,
osoby wprowadzające się „tymczasowo”, które potem nie chcą się wyprowadzić.
Nie. Polskie prawo zabrania samodzielnej eksmisji lokatora, nawet jeśli nie płaci czynszu, dewastuje mieszkanie czy zachowuje się agresywnie. Właściciel nie może:
zmieniać zamków,
wyrzucać rzeczy lokatora,
wyłączać mediów,
w inny sposób zmuszać go do opuszczenia lokalu.
Takie działania mogą być uznane za naruszenie miru domowego i skutkować odpowiedzialnością karną. Eksmisja może nastąpić tylko na mocy prawomocnego wyroku sądu, a jej wykonaniem zajmuje się komornik sądowy.
Aby przeprowadzić eksmisję współlokatora, należy podjąć następujące kroki:
Wypowiedzenie umowy (jeśli istnieje) – zgodnie z przepisami, należy zachować odpowiedni okres wypowiedzenia oraz wskazać przyczynę rozwiązania.
Wezwanie do opuszczenia lokalu – pisemne wezwanie, w którym wskazuje się termin dobrowolnego wyprowadzki.
Złożenie pozwu o eksmisję do sądu – w przypadku braku reakcji, należy wystąpić do sądu rejonowego właściwego dla miejsca położenia lokalu.
Rozprawa i orzeczenie sądu – sąd bada okoliczności sprawy i może orzec eksmisję.
Egzekucja eksmisji przez komornika – po uzyskaniu prawomocnego wyroku, komornik przeprowadza eksmisję.
W niektórych przypadkach sąd może przyznać osobie eksmitowanej prawo do lokalu socjalnego lub wstrzymać eksmisję na czas określony, jeśli nie ma ona dokąd pójść.
Fakt, że współlokator jest zameldowany w mieszkaniu, nie chroni go przed eksmisją. Meldunek ma charakter administracyjny i nie daje żadnych praw do zajmowania lokalu. Po wykonaniu eksmisji możliwe jest złożenie wniosku o wymeldowanie tej osoby w urzędzie.
Jeśli współlokator zachowuje się agresywnie, grozi przemocą lub jest niebezpieczny, można skorzystać z:
policyjnego nakazu opuszczenia lokalu (w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia),
nakazu sądowego zakazującego zbliżania się lub kontaktu,
interwencji ośrodka pomocy społecznej, jeśli sytuacja dotyczy osób starszych, niepełnosprawnych lub wymagających wsparcia.
W takich przypadkach eksmisja może zostać przyspieszona z uwagi na konieczność ochrony życia i zdrowia.
Wystąpienie o eksmisję współlokatora jest możliwe, gdy osoba przebywająca w mieszkaniu nie ma do niego tytułu prawnego lub swoim zachowaniem rażąco narusza zasady współżycia. Procedura wymaga jednak uzyskania prawomocnego wyroku sądowego i przeprowadzenia eksmisji przez komornika. Właściciel nie może działać na własną rękę, nawet jeśli lokator nie płaci lub uniemożliwia korzystanie z lokalu. Skuteczna eksmisja wymaga cierpliwości, ale z pomocą prawną i odpowiednią dokumentacją można ją przeprowadzić zgodnie z prawem.
