Mediacje w sprawach rodzinnych umożliwiają bezkonfliktowe rozwiązywanie problemów jakie dotykają współmałżonków lub innych członków stworzonej przez nich rodziny. Dzięki nim, możliwe jest uniknięcie długotrwałych i skomplikowanych postępowań sądowych. Wszystkie te względy decydują o ich coraz większej popularności.
Mediacje rodzinne stanowią zespół postępowań, których celem jest rozwiązanie sporów powstałych pomiędzy małżonkami na tle ich wzajemnych stosunków bądź też dotyczących wspólnych małoletnich dzieci. Umożliwiają one wspólne ustalenie sposobu ich rozstrzygnięcia i załagodzenia oraz wypracowanie w tym zakresie porozumienia w drodze wzajemnych spotkań stron konfliktu i zapewnienie swobody dyskusji, wyrażania swoich myśli oraz formułowania propozycji rozwiązań.
Mediacje rodzinne mogą być prowadzone w sprawach sporów pomiędzy członkami tej samej rodziny, a więc połączonych pokrewieństwem i powinowactwem oraz tymi, którzy pozostawali lub pozostają w związkach rodzinnych regulowanych przez przepisy prawa, takich jak na przykład rodziny adopcyjne, czy też rodziny zastępcze. Warunkiem jest jednak, aby dopuszczalne było zawarcie w nich ugody pomiędzy stronami sporu.
Musisz wiedzieć, że mediacje rodzinne dzielą się na dwa rodzaje:
sądowe, w przypadku których sąd wyznacza mediatora z listy stałych mediatorów sądowych,
pozasądowe, gdzie mediatora wybierają same strony i zawierają z nim w tym zakresie odpowiednią umowę.
Zasadność i potrzeba przeprowadzenia mediacji w sprawie o rozwód wynika wprost z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.
Zgodnie z nimi – jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, wówczas Sąd może skierować strony do mediacji. Jest to możliwe także wtedy, gdy postępowanie rozwodowe zostało zawieszone. Zaznaczyć trzeba, że przedmiotem mediacji może być także pojednanie małżonków.
W przypadku, gdy strony nie uzgodniły osoby mediatora, Sąd kieruje je do stałego mediatora, wpisanego na listę prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego dysponującego odpowiednią wiedzą teoretyczną oraz umiejętnościami praktycznymi w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych. W szczególności powinien on posiadać wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa.
Jeśli strony są jednak zdecydowane na rozwiązanie małżeństwa, Sąd może je w każdym stanie sprawy o rozwód lub separację skierować do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących:
zaspokojenia potrzeb rodziny,
alimentów,
sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej,
kontaktów z dziećmi
spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację.
strony mogą w każdej chwili mogą zrezygnować z udziału w mediacji,
jest ona całkowicie poufna,
przebieg mediacji i zajęte w niej stanowiska stron nie mogą być przedmiotem dowodzenia w postępowaniu sądowym,
mediator nie może udostępniać informacji z mediacji osobom trzecim,
mediator nie może być świadkiem co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy w tym zakresie,
protokół z mediacji nie może zawierać żadnych ocen ani stanowisk stron.
Po otrzymaniu postanowienia sądu, mediator nawiązuje kontakt ze stronami, ustalając termin i wskazując miejsce pierwszego spotkania. Na nim, wyjaśnia zasady i przebieg postępowania mediacyjnego oraz ustala, czy strony wyrażają zgodę na jego przeprowadzenie.
Sama mediacja polega na prowadzeniu przez jej strony swobodnej rozmowy w obecności mediatora. W razie konieczności, mediator może odbywać indywidualne spotkania z każdą lub jedną z nich, w celu wypracowania stanowiska w sprawie.
Z przebiegu mediacji mediator sporządza protokół, a jego odpis doręcza stronom oraz sądowi.
Jeżeli strony mediacji nie dojdą do porozumienia, mediacja będzie bezskuteczna, co spowoduje konieczność prowadzenia postępowania sądowego dla rozstrzygnięcia powstałego sporu. Jeśli zaś mediacja zakończy się sukcesem, strony popisują ugodę, którą mediator przesyła do sądu wraz z protokołem.
Podkreślenia wymaga fakt, że ugoda zawarta przez strony przed mediatorem, wymaga zatwierdzenia przez sąd. Dzięki temu uzyskuje ona pełną moc prawną. Konieczne jest jednak do tego wystąpienie przez obie strony bądź jedną z nich z wnioskiem w tym przedmiocie.
Zasadą jest, że postępowanie w celu zatwierdzenia ugody sąd przeprowadza niezwłocznie. Jeżeli podlega ona wykonaniu w drodze egzekucji, następuje to poprzez nadanie klauzuli wykonalności, w innych przypadkach ma to miejsce w drodze postanowienia.
Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli uzna, że:
jest ona sprzeczna z prawem lub
zasadami współżycia społecznego albo
zmierza do obejścia prawa, a także gdy
jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.
Musisz wiedzieć, że ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez Sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest z kolei tytułem wykonawczym. Oznacza to, że w razie jej niewykonania, strona może skierować sprawę na drogą postępowania egzekucyjnego, a więc bezpośrednio do komornika.
Warto zaznaczyć, że koszty mediacji, co do zasady, ponoszą strony, zazwyczaj po połowie, chyba że ustalą one inny sposób rozliczenia w tym przedmiocie.
Powinieneś przy tym pamiętać, że zwolnienie strony od kosztów sądowych rozciąga się również na postępowanie mediacyjne.
W postępowaniu mediacyjnym, do którego doszło na podstawie postanowienia sądu wysokość wynagrodzenia mediatora w sporach niemajątkowych wynosi 150 zł za pierwsze posiedzenie mediacyjne, a za każde następne – 100 zł.
Jeśli postępowanie dotyczy praw majątkowych, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, nie mniej jednak niż 150 zł i nie więcej niż 2.000 zł. Zwrotowi podlegają też wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji, w tym opłata za wynajem pomieszczenia do 70 zł za posiedzenie. Do kosztów mediacji dolicza się podatek VAT.
Niezależnie od wyniku sprawy, sąd może nałożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów wywołanych nieusprawiedliwioną odmową udziału w mediacji, na którą strona uprzednio wyraziła zgodę.
Jeśli dojdzie do zawarcia ugody, która jest wynikiem mediacji, strona otrzymuje zwrot 75% opłaty sądowej, którą zapłaciła wnosząc pozew do sądu.
