Każdy człowiek ma prawo do poszanowania swojej nietykalności cielesnej, czyli do fizycznej autonomii i wolności od niechcianego dotyku. Gdy ktoś narusza to prawo, np. poprzez uderzenie, popchnięcie czy szarpanie, może dopuścić się czynu zabronionego określonego w polskim kodeksie karnym. Naruszenie nietykalności cielesnej jest traktowane jako przestępstwo przeciwko nietykalności osobistej, niezależnie od skutków fizycznych, takich jak urazy czy obrażenia. W artykule wyjaśniamy, kiedy dochodzi do naruszenia nietykalności cielesnej, jakie są konsekwencje prawne i jak ofiara może dochodzić sprawiedliwości.
Zgodnie z art. 217 §1 Kodeksu karnego, kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Ważne jest, że przestępstwo to nie wymaga wystąpienia szkody fizycznej – wystarczy sam fakt niechcianego kontaktu fizycznego. Typowe przykłady to:
uderzenie dłonią (tzw. policzek),
szarpnięcie za ramię lub ubranie,
popchnięcie, przytrzymanie siłą,
szturchnięcie lub odepchnięcie,
naruszenie przestrzeni osobistej w sposób agresywny.
Aby czyn został zakwalifikowany jako przestępstwo, niezbędna jest świadomość sprawcy i brak zgody pokrzywdzonego na fizyczny kontakt.
Nie każde zetknięcie fizyczne między ludźmi oznacza naruszenie nietykalności cielesnej. Kluczowe znaczenie mają:
kontekst sytuacyjny,
intencje sprawcy,
brak zgody osoby dotkniętej.
Nie uznaje się za przestępstwo np. przypadkowego potrącenia w tłumie czy przyjaznego uścisku dłoni, jeśli nie wiąże się to z agresją lub upokorzeniem. Czyn staje się karalny, gdy towarzyszy mu przemoc fizyczna, upokorzenie, zastraszenie lub naruszenie godności drugiej osoby.
Zgodnie z przepisami, sprawcy naruszenia nietykalności cielesnej grozi:
grzywna,
kara ograniczenia wolności,
kara pozbawienia wolności do roku.
W praktyce, jeśli czyn nie miał szczególnie drastycznego charakteru i sprawca nie był wcześniej karany, sądy często orzekają karę w zawieszeniu, grzywnę lub prace społeczne.
W przypadku, gdy naruszenie miało miejsce w związku z pełnieniem funkcji publicznej (np. wobec policjanta, nauczyciela, pracownika socjalnego), kara może być surowsza.
Jeśli doszło do naruszenia nietykalności cielesnej, można podjąć następujące kroki:
Zgłoszenie na policję – najlepiej jak najszybciej po zdarzeniu. Policja sporządza notatkę, może też przyjąć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
Złożenie prywatnego aktu oskarżenia – ponieważ naruszenie nietykalności cielesnej jest ścigane z oskarżenia prywatnego, osoba pokrzywdzona może samodzielnie złożyć w sądzie odpowiedni dokument.
Zabezpieczenie dowodów – nagrania z monitoringu, zdjęcia, zeznania świadków czy dokumentacja medyczna (jeśli doszło do urazu) mogą być bardzo pomocne w postępowaniu sądowym.
Skorzystanie z pomocy prawnika – w przypadku poważniejszych incydentów lub trudności z udowodnieniem zdarzenia, warto skonsultować się z adwokatem.
Tak. Osoba oskarżona o naruszenie nietykalności cielesnej ma prawo do obrony. Często spotykane linie obrony to:
Każdy przypadek jest oceniany indywidualnie – sąd bada okoliczności, wiarygodność stron i przedstawione dowody.
Osoba pokrzywdzona naruszeniem nietykalności cielesnej ma prawo do:
złożenia zawiadomienia o przestępstwie,
wytoczenia prywatnego aktu oskarżenia,
domagania się przeprosin,
ubiegania się o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (np. w postępowaniu cywilnym).
W niektórych przypadkach możliwe jest także uzyskanie zakazu zbliżania się lub kontaktu ze strony sprawcy, jeśli naruszenie było częścią szerszego nękania lub przemocy domowej.
Naruszenie nietykalności cielesnej to przestępstwo, które nie wymaga obrażeń fizycznych – już samo niechciane uderzenie, popchnięcie czy agresywny kontakt fizyczny może prowadzić do odpowiedzialności karnej. W przypadku takich sytuacji warto działać zdecydowanie: zabezpieczyć dowody, zgłosić sprawę i, jeśli to konieczne, skorzystać z pomocy prawnika.
Zarówno sprawcy, jak i pokrzywdzonemu przysługują określone prawa – dlatego tak ważne jest, by rozumieć przepisy i znać swoje możliwości działania.
