Umowa dożywocia to jedna z form przekazania nieruchomości, w której właściciel przenosi ją na inną osobę w zamian za zapewnienie mu dożywotniego utrzymania. W praktyce oznacza to, że nabywca zobowiązuje się do opieki nad zbywcą, dostarczania mu środków do życia oraz zapewnienia odpowiednich warunków mieszkaniowych. Jednak w niektórych przypadkach dochodzi do sytuacji, w których jedna ze stron chce podważyć ważność umowy lub doprowadzić do jej rozwiązania.
Podważenie umowy dożywocia nie jest łatwe, ponieważ jest ona traktowana jako akt odpłatny, a nie darowizna. Istnieją jednak okoliczności, w których można domagać się jej unieważnienia lub zmiany. W tym artykule wyjaśniamy, w jakich przypadkach można podważyć umowę dożywocia, jakie są podstawy prawne i jakie kroki należy podjąć w celu dochodzenia swoich praw.
Jednym z głównych powodów podważenia umowy dożywocia są wady oświadczenia woli, które mogą skutkować jej nieważnością. Do najczęstszych sytuacji należą:
W takich przypadkach można dochodzić unieważnienia umowy na podstawie Kodeksu cywilnego.
Umowa dożywocia zobowiązuje nabywcę nieruchomości do zapewnienia dożywotnikowi godnych warunków życia, w tym m.in. wyżywienia, mieszkania, opieki lekarskiej i pomocy w codziennych sprawach. Jeśli nabywca nie wywiązuje się z tych zobowiązań, dożywotnik może domagać się rozwiązania umowy.
W praktyce oznacza to, że jeśli osoba, która przejęła nieruchomość, np.:
dożywotnik może wnieść do sądu pozew o rozwiązanie umowy dożywocia. Podstawą prawną jest art. 913 Kodeksu cywilnego, który przewiduje możliwość jej rozwiązania, jeśli dalsze wykonywanie umowy nie jest możliwe z uwagi na „rażące naruszenie obowiązków przez nabywcę”.
Jeśli nabywca nieruchomości wykazuje rażącą niewdzięczność wobec dożywotnika, ale sąd uzna, że rozwiązanie umowy nie jest konieczne, możliwe jest zamienienie obowiązku świadczeń na dożywotnią rentę.
Przykładami rażącej niewdzięczności mogą być:
W takim przypadku dożywotnik może wnieść pozew do sądu i domagać się, aby zamiast świadczeń w naturze (opieki, utrzymania) nabywca wypłacał mu określoną kwotę w formie renty dożywotniej.
Umowa dożywocia może zostać podważona, jeśli została zawarta w sposób sprzeczny z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Dotyczy to sytuacji, gdy:
W takich przypadkach można domagać się unieważnienia umowy na drodze sądowej, powołując się na art. 58 Kodeksu cywilnego, który przewiduje nieważność czynności prawnej sprzecznej z prawem.
Podważenie umowy dożywocia wymaga wniesienia pozwu do sądu cywilnego, w którym należy udowodnić podstawy do unieważnienia lub rozwiązania umowy.
Procedura obejmuje następujące kroki:
Podważenie umowy dożywocia nie jest łatwe, ale możliwe w sytuacjach, gdy doszło do naruszenia prawa, rażącego zaniedbania obowiązków lub gdy umowa została zawarta pod wpływem oszustwa lub przymusu. Warto w takich przypadkach skonsultować się z prawnikiem, aby skutecznie dochodzić swoich praw w sądzie.
